Cijnskring Heren van Helmond

Het bestuurlijk perspectief werpt eveneens licht op het complexe samenspel in het ontstaan van de regionale identiteit.

ijna alle met een H aangemerkte plaatsen in de afbeelding hierboven zijn binnen het gebied van de cijnskring van de heren van Helmond gelegen. Deze plaatselijke heren waren vazal van de hertog van Brabant. In 1231 kocht de hertog van Brabant het graafschap Rode met zijn toebehoren ten zuiden van de Maas. Het voormalige graafschap ging deel uitmaken van de bestuurlijke structuur van de Meierij en behoorde voortaan tot het kwartier Peelland. Het cijnsgebied dat op de kaart is aangegeven, dateert uit de 14e eeuw, maar geeft het gebied aan dat de hertog toevoegde aan zijn kwartier Peelland.

De hertogen van Brabant

De hertogen van Brabant zijn op te vatten als auteurs van het Brabantse landschap. Er is op gewezen dat de macht van de hertogen berustte op een ‘moderne’ omgang met het landschap. De hertogelijke politiek was er op gericht het gebied productief te maken. De economie, die tot nu toe in handen was van exploitatiecentra van de abdijen, veranderde in een markteconomie, waarbij de boeren hun overschot op lokale markten konden aanbieden. Deze markt- of stedelijke economie zorgde voor het ontstaan en de bloei van allerlei steden en dorpen. Het landschap werd in dit proces opnieuw ingericht, de kerktorens waren niet alleen een manifestatie van deze ontwikkeling, maar fungeerden tevens als territoriale markers in het nieuwe gekerstende landschap. De heren van Helmond zijn eveneens op te vatten als auteurs van het landschap. Zij waren immers de bouwheren van een aantal kerken en met hun aspiraties en verlangens moest de bouwmeester rekening houden. De Helmondse groep met zijn bijzondere kenmerken is volgens Strijbos ontstaan uit de behoefte het gebied van de heren van Helmond een eigen signatuur te geven.

Samenvattend kan gesteld worden dat er in deze regio sprake was van eenheid in verscheidenheid. De kerktorens staan symbool voor een regiospecifieke cultuur met een rijk verleden en een markante signatuur: het Rijk van Dommel en Aa. Voor een verdere zoektocht naar de regionale identiteit verwijzen wij naar de literatuurlijst die hierbij als gids kan fungeren.