Op 20 mei 2024 (Tweede Pinksterdag) is het weer zo ver!
Dan vindt voor de 10e keer de middeleeuwse Torendag plaats, een dag met speciale aandacht voor de oudste middeleeuwse kerklocaties in Zuidoost-Brabant. Er doen maar liefst 11 kerklocaties mee dit jaar! Er doen zowel kerken mee in de Peel als in de Kempen.
Doel van de Torendag is om de bijzondere ontstaansgeschiedenis van deze unieke middeleeuwse kerklocaties in Kempen- en Peelland door te vertellen en te laten beleven. De kerktorens zijn namelijk een uitdrukking van de Brabantse Gouden Eeuw (14e -15e eeuw), een economische en culturele bloeiperiode. In de Brabantse dorpen uitte de toegenomen welvaart zich in de bouw van vele kerken die zijn uitgevoerd in de stijl van de Kempense gotiek.
Tijdens de Torendag organiseren betrokken heemkundekringen en erfgoedstichtingen samen met de Stichting Archeologisch Samenwerkingsverband (SAS) op de verschillende middeleeuwse kerklocaties activiteiten, presentaties en/of rondleidingen. Een aantal kerktorens kan ook worden beklommen.
Torendag in Gerwen
Vanaf 13.00 uur is de oude St.-Clemenskerk van Gerwen uit het jaar 1440 geopend voor de middeleeuwse Torendag. De toren staat open tot de orgelruimte, vroeger een wapenopslag; een verdere klim via de steile ladders is om veiligheidsredenen helaas niet mogelijk. Buitenom zijn aan de kerk de verbouwingen uit de jaren 1540, 1620 en 1890 goed te zien. Opvallend is de muurinbreuk aan de buitenzijde van het priesterkoor. De revolutionaire Franse noordelijke armee trok Nederland in 1794 binnen tijdens de ‘kleine ijstijd’; het vroor toen 40 graden. De Franse generaal Pichegru liet een gat in de muur breken om de paarden daar enkele dagen te stallen. Tijdens de verwoestende orkaan van 9 november 1800 viel de torenspits op het dak van de kerk; als enige van de omstreken werd dit middeleeuwse kerkdak gerestaureerd. Andere kerken werden afgebroken en de toren bleef eenzaam in het landschap. Rondom de kerk ligt het oude kerkhof, nu beschermd archeologisch terrein. Daar ligt begraven Gordina de Groot, een geliefd model van de Nuenense schilder Vincent van Gogh. De gemeente Nuenen heeft daar een monument geplaatst met een afbeelding van Gordina, geschilderd door Vincent van Gogh.
Torendag in Breugel
Tussen 13.00 en 16.00 uur kunt u de middeleeuwse Sint Genovevakerk (Sint Genovevastraat 14) in Breugel bezoeken. In deze middeleeuwse kerk zal uitleg worden gegeven over de kerk en het interieur. De in 2023 gerestaureerde gebrandschilderde ramen (ontwerper L.C. Hezenmans) zijn te bezichtigen. Ook is een organist aanwezig om het prachtige klinkend Vollebregt orgel te bespelen en uitleg hierover te geven. Verder zullen diverse kazuifels worden tentoon gesteld.
Torendag in Bakel
De deur van de Willibrorduskerk in Bakel staat open voor geïnteresseerden van 12.00 tot 16.30 uur. Zo staat deze dag in het teken van het kerkinterieur en is het kerkmuseum open waar diverse objecten worden tentoongesteld en toegelicht. Daarnaast wordt aandacht geschonken aan de kerkepaden met “De weg terug”, zie https://www.heemkundekringbakelenmilheeze.nl/wandelroutes/de-weg-terug. In een speciale routefolder wordt uitleg gegeven over de route, de natuur en de peelrandbreuk die te zien zijn op de wandelroutes. De kerktoren is tot de eerste galmgaten te bezichtigen. Kortom laat je verrassen door een stukje historie in de sfeervolle Bakelse Willibrorduskerk.
Torendag in Steensel
Ook dit jaar is het weer mogelijk om (gratis) de Luciatoren aan de Kerkdreef 9 in Steensel te beklimmen van 12 tot 15 uur. De Luciatoren (38,5 meter hoog) werd in de middeleeuwen gebouwd en herbergt de oudste klok van de Kempen: de Luciaklok (1495). Onder begeleiding van een enthousiaste gids wordt u meegenomen op een reis naar het verleden van Steensel met een bezoek aan het torenuurwerk uit 1912, een schooltje, oorlogsverhalen en religieuze voorwerpen.
Dit jaar hebben we een speciaal hoekje ingericht voor ons Lucia gilde, de oudste vereniging van Steensel! Daarnaast hebben wij met behulp Anja Kersten-Van Herwijnen de kruisweg met foto’s van Martien Coppens kunnen herstellen. Er zijn veel verhalen te vertellen over deze kruisweg. De foto’s zijn gemaakt van de kruisweg uit de Sint-Janskerk in Waalwijk. Dit jaar is het 100 jaar geleden dat deze bijzondere mooie kerk is geopend.
Ook voor mensen die slecht ter been zijn of niet naar boven willen, is er beneden voldoende te zien. Op het tv-scherm worden niet alleen foto’s uit het recente verleden van Steensel getoond, maar ook de belangrijkste bezienswaardigheden van de toren zelf.
2e Pinksterdag geen tijd? De Luciatoren zal dit jaar ook nog tijdens de Open Monumentendagen in het tweede weekend van september (gratis) te bezichtigen zijn. Het is ook altijd mogelijk om een rondleiding aan te vragen voor een vriendengroep, een familiereünie, een (buurt)vereniging of andere groepen. De kosten van een rondleiding op afspraak bedragen 1 Euro per persoon, met een minimum van 15 Euro per groep. De opbrengsten van de rondleidingen worden natuurlijk in zijn geheel besteed aan het behoud van onze Luciatoren. Aanmelden voor een groepsrondleiding kan via: stinselsarchief@outlook.com.
Torendag in Stiphout
Het jaar 1884 was een memorabel jaar in de Stiphoutse geschiedenis. De huidige Sint Trudokerk werd toen voltooid en in datzelfde jaar brandde de Oude Toren uit. Wat overbleef was een ruïne. Gelukkig werd de toren in 1978 gerestaureerd en weer voorzien van een spits en torenuurwerk. De Oude Toren is een van de oudste monumenten van Helmond. Al in de elfde eeuw moet hier een kerkgebouw hebben gestaan. Op Tweede Pinksterdag is er de eenmalige mogelijkheid, voor volwassenen, om de toren te beklimmen. Dit is alleen voor de échte ‘durfal’ weggelegd. Maar eenmaal boven heb je een prachtig uitzicht over de weidse omgeving. Ook van binnen is de houten kapconstructie bezienswaardig.
Eeuwenlang was Stiphout een bekende bedevaartsplaats dankzij het Sacramentswonder dat hier in 1342 plaatsvond. Het verhaal wil dat boer Jan Balloys het Heilig Sacrament (de gewijde hosties) uit een brandende kerk haalde. De vlammen weken voor Jan toen hij de kerk betrad. Zo kon hij ongedeerd de hosties redden. Het hele verhaal is schitterend afgebeeld, als een soort stripverhaal, in de gebrandschilderde ramen van de huidige Sint Trudokerk. Deze kerk is op 20 mei ook te bezoeken. Het rijke interieur is méér dan de moeite waard. De kerk werd niet voor niets de ‘kleine kathedraal’ genoemd.
Er is tevens een historische wandeling (± 5 km) door Stiphout uitgezet aan de hand van een landkaart uit 1781. Deze voert uiteraard ook langs de Oude Toren en de Sint Trudokerk. De wandeling is verkrijgbaar bij de Oude Toren waar de Heemkundekring Helmont een informatiestand heeft ingericht.
Pak deze unieke kans om op 20 mei de Oude Toren te beklimmen en de Sint Trudokerk te bezoeken van 13:00 tot 16:00 uur!
Torendag in Mierlo
In Mierlo is de H. Luciakerk voor bezichtiging geopend van 13.00 tot 16.00. Het thema is dit jaar: “De beelden in de H. Luciakerk”. Op deze middag is de toren ook weer geopend. In de kerktoren is de ingebouwde middeleeuwse toren zichtbaar. De stucgewelven zijn van boven af te bewonderen. De klimtocht eindigt bij een drietal klokken waarvan de oudste dateert van 1414.
Torendag in Beek en Donk
Tussen 13.00 en 16.00 uur is de Oude Toren van Beek en Donk aan de Molenweg (ingang Dokter Timmerslaan) voor belangstellenden opengesteld. Vrijwilligers van de Heemkundekring De Lange Vonder zijn aanwezig om uitleg te geven en het is mogelijk een klimtocht in de toren te maken.
De toren werd in de 15e eeuw als onderdeel van de Sint Michael kerk gebouwd: “eenzaam op de akkers” tussen de gehuchten in. In de eerste helft van de 17e eeuw stortte de kerk in. In 1672 werd deze herbouwd waarbij de 15e-eeuwse toren behouden bleef. De kerk werd in 1813 afgebroken maar de kerktoren bleef ook toen in stand. De toren is een rijksmonument.
Torendag in Oirschot
Het Boterkerkje, oudste kerkje van de regio, dateert van rond 1125. In dit Romaanse kerkje, toen gewijd aan Maria, zetelde het Kapittel van Oirschot, dat al snel vond dat dit kerkje niet groot genoeg was. Er werd circa 1200 een Gotisch koor aangebouwd en het dak werd aangepast. Maar nog was dit kerkje niet groot genoeg, vandaar dat rond 1270 begonnen werd met de bouw van de grote kerk aan de markt. Het Mariakerkje, ook wel Onze Lieve Vrouwekerk genoemd, kreeg een bijrol in het religieuze leven in Oirschot. Na 1648 mocht het gebouw geen religieuze functie meer hebben, vandaar dat het anderhalve eeuw als opslagruimte gebruikt werd van o.a. boter, vandaar de naam waaronder we het kerkje nu kennen. Van ongeveer 1800 tot 2020 was het een protestants kerkje, nu is het een gebouw dat vele functies kan vervullen: er is gelegenheid voor rouwen en trouwen, exposities, concerten, etc.
Op een tekening uit 1625 is al te zien dat het kerkje een bescheiden toren heeft. Die is op 20 mei te bezichtigen van 13.00-17.00 uur. Kinderen mogen zelfs even de klok luiden. Bij een bezoek aan het kerkje wordt door de gastheren en gastvrouwen uitgebreid aandacht geschonken aan de interessante geschiedenis van het gebouw en de plaats die het ook nu nog heeft in het monumentale Oirschot. Het orgel uit 1750 kan die dag helaas niet worden bewonderd: het wordt momenteel gerestaureerd in Utrecht en keert pas in de zomer terug.
Tijdens het weekend van de Torendag houdt de Oirschotse beeldend kunstenaar Leo Schepens een tentoonstelling van zijn werken. Bezoekers van de Torendag kunnen de toren bezoeken maar mogen ook een kijkje nemen in de expositieruimte.
Torendag in Handel
De kerk Onze Lieve Vrouw Tenhemelopneming is ook dit jaar weer van de partij. Omdat de meimaand -Mariamaand, dus pelgrim maand- een erg drukke maand is voor de kapel, is men genoodzaakt uit te wijken naar een andere datum: zondag 2 juni. Vanaf 13:00 tot 16:00 uur bent u welkom om de toren, de kerkgewelven en het gerenoveerde interieur van de kerk te bezoeken. In en om de kerk zijn nog tal van kenmerken van de Duitse Ridderorde zichtbaar want zij hebben niet alleen hun oorsprong maar ook lange tijd hun residentie gehad in Handel. Daarnaast kunt u de onlangs gerestaureerde indrukwekkende schilderijen ‘Maria ten hemelopneming’ en de ‘Kroning van Maria’ bekijken. U wordt rondgeleid door leden van de Stichting Erfgoed Handel en zij vertellen u over de interessante bouwhistorie en over een paar mysteries van deze kerk want er valt veel te ontdekken aan deze toren en kerk. De durfals mogen de wenteltrap beklimmen die naar de gewelven leidt en daar een wandelingetje maken.