De Oude Toren van Stiphout

Getuigen van het ontstaan van de dorpen

Oude toren Stiphout

De Kerk eenzaam in de akkers

In de vroege middeleeuwen was het hier veel natter dan nu. In het natte landschap waren alleen een aantal hogere en drogere delen geschikt voor bewoning en landbouw. Hier ontstonden vanaf de 8ste eeuw de oudste nederzettingen. Hier werden ook de oudste kerken gebouwd. In de loop van de 13e eeuw treden grote veranderingen op. In veel dorpen verschuift de bewoning van de hoogste delen naar de flanken van beekdalen. De oorspronkelijke erven werden verlaten en het oude woongebied veranderden in een grote akker. De kerk met ook de graven van ouders en voorouders bleef als gewijde locatie op de oude plaats en kwam midden op het nieuwe akkergebied te staan. Ook toen in de 14de en 15de eeuw de kerken werden uitgebreid of vernieuwd bleef de locatie gehandhaafd. Stiphout is een van de vele dorpen in Zuidoost Brabant waarvan de ontwikkeling op deze manier is verlopen. Door moderne dorpsuitbreidingen kwamen veel oude kerklocaties weer in de bebouwde kom te liggen. De Oude Toren van Stiphout ligt nog steeds eenzaam midden op de akkers, als markering van het oudste middeleeuwse Stiphout.

Alleen nog maar een toren

Na de 80-jarige oorlog werd de gereformeerde godsdienst de staatsgodsdienst. De katholieke kerken kwamen halverwege de 17de eeuw in beheer van deze zeer kleine gereformeerde gemeenschappen. Ze bleken niet in staat de oude kerken te onderhouden, waardoor ze langzaam in verval raakten. De kerktoren werd vaak onderhouden door het dorp. De toren had een functie als bewaarplaats van de belangrijke dorpspapieren en de kerkklokken moesten worden geluid bij calamiteiten zoals dorpsbranden. Daarom bleef vaak de toren wel in stand.

Toen de katholieken in de 19de eeuw hun kerken weer terugkregen, zagen meerdere parochies daarvan af vanwege de slechte staat van het gebouw en omdat ze zelf inmiddels een ander kerkgebouw in gebruik hadden genomen. In Stiphout is dat ook het geval.

Tekening van de kerk van Stiphout anno 1791 door Hendrik Verhees.

De kerk van Stiphout

In 1824 werd de kerk van Stiphout afgebroken. In 1884 sloeg de bliksem in de toren. De houten delen en de spits verbrandden. Lange tijd bleef het een kale stenen toren zonder spits, tot de restauratie in 1978.

De oude kerk van Stiphout is vooral bekend om het Mirakel van Stiphout. In 1392 redde Jan Balloys het Heilige Sacrament uit de brandende kerk. Ook bestaat het volksverhaal dat wanneer mensen drie rondjes om de Stiphoutse toren lopen, dit hen zal helpen om van een ziekte te genezen.